Cauwerburg

Uit feiten en documenten blijkt dat de Sint-Amelbergaput in het begin van de jaren 1300 en wie weet hoelang reeds voordien, algemeen bekend was als een plaats van gebed.

In die tijd stond er een kruis geplant, dat nadien door een stenen kapel vervangen werd. Wanneer dit gebeurde is een vraagteken. Niets zegt ons, enkel berichten ons de Bollandisten dat op die plaats in het begin van XVIIe eeuw een fraai kapelletje oprees.

De kronieker Daniel Braems uit Tielrode stelt het ontstaan van de bidplaats in 1607. "In 't zelve jaer is het kappeleken van Sinte-Amelberga te Temsche bij den oever gebauwd" zegt hij in zijn handschrift, bewaard in de boekerij van de oudheidkundige kring van het Land van Waas. Wellicht zal er voordien wel een ouder kapelletje gestaan hebben.

De Italiaanse kunstenaar Remigio Cantagallina, die tijdelijk in onze gewesten verbleef, heeft in 1612 deze oude kapel getekend. Deze tekeningen berusten trouwens in het Koninklijk museum voor Schone Kunsten te Brussel, met datum Adi 29 di Magio 1612 (29 mei 1612).

Deze kapel bestond toen slechts uit een vierkant gebouwtje met rondbogig afgedekte nis die door traliewerk afgesloten was. Het was afgedekt door een tentdak. Het geheel was wit geschilderd en de put afgezet met een ijzeren afsluiting. Boven de put was een hemel gebouwd, waaraan aan een ketting de putemmer ophing.

In 1798 werd dit heiligdom door de Franse vrijgeesten neergehaald, en de aloude put met steengruis ervan gevuld.

Gelukkig was het gesneden beeld van heilige Amelberga dat in het kapelletje stond op tijd gered kunnen worden. Het bleef verborgen onder de overbrugging van een beekje dat daar onder de straat voorbij liep.

Buigend onder de vervolging kwamen de gelovigen maanden en jaren op het puin in het verdoken bidden.

Na het intrede van de godsdienstvrede, werd de put geledigd en gezuiverd, maar het duurde nog jaren vooraleer de bidplaats kon heropgebouwd worden. Intussen richtte men elk jaar gedurende de Amelbergadagen, een loverkapelletje op naast de put, en daarin werd het aloude beeld uitgesteld omringd door kransen en bloemen.

In 1814 werd de huidige kapel opgericht,een sprekend monument uit dat tijdperk.

Getrokken op een achthoekig grondplan, dat niet zonder symbolische betekenis is, rijst het renaissancegebouw, met zijn brede deur, zijn achthoekige koepel, zijn klokkentorentje en zijn kruis heel pakkend op, aan het eind van een dreefje met lindebomen bezet. Het is een merkwaardig heiligdom waarin het oude Amelbergabeeld de gelovigen tot bidden aanspoort.

Enkel de Sint -Barbarakapel van Waasmunster heeft in het Waasland hetzelfde grondplan. Mogelijk heeft de bouwmeester hier te Temse een verband willen leggen tussen het tijdstip dat Amelberga er aanlandde en de oprichting van het beroemde Baptisterium van Ravenna in Italië dat in dezelfde periode werd opgericht. Ook dit gebouw heeft dezelfde achthoekige grondvorm.

De ronde en veelhoekige kapellen ontstonden in de XIe en XIIe eeuw; vooral de kapellen opgericht door de Tempeliers kregen deze vorm.

Het inwendige van bidplaats die 4x4,5m oppervlakte beslaat, vertelt door de opgestelde beelden een deel van de levensgeschiedenis van de vereerde heilige. Het betreft de uitbeelding van Sint-Lundrades, Sint-Willebrord, Sint-Aldegonde en Rodinus, broer van Amelberga, die haar hielp vluchten.